در این مقاله قصد داریم شما را با تعاریف و مفاهیم نور و روشنایی آشنا کنیم پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا به صورت کامل این مفاهیم را یاد بگیرید.

مفاهیم حوزه روشنایی شامل موارد زیر است:

شدت نور :
قوت و تراکم نور ساطع شده از منبع نورانی در فضا را گویند که با واحد کاندلا اندازه گیری می شود

شار نوری:
میزان نور ساطع شده از یک منبع نورانی را می گویند که با واحد لومن بیان می شود .

بهره نوری لامپ:
نسبت شار نوری منبع به توان الکتریکی مصرفی آنرا بیان می کند ، که با واحد لومن بر وات بیان می شود .

بهره الکتریکی لامپ:
بیان کننده میزان تبدیل انرژی الکتریکی توسط منبع نوری به شار نورانی بر حسب درصدی از یک لامپ ایده آل می باشد .

شدت روشنایی:
میزان توان نوری تابیده بر واحد سطح را گویند که با واحد لومن بر متر مربع (لوکس) بیان می شود. واحد انگلیسی شدت روشنایی لومن بر فوت مربع یا فوت کندل(fc)می باشد.

درخشندگی:
نسبت مقدار نور منتشر شده از یک منبع به سطح منبع که با واحد کاندلا بر متر مربع یا نیت و کاندلا بر سانتیمتر مربع یا استیلب بیان می شود .

کنتراست:
بیان کننده اختلاف درخشندگی بین جسم با زمینه ای که جسم در آن قرار دارد می باشد که هرچه بیشتر باشد دید راحت تر است .

رنگ دهی(شاخص تجلی رنگ):
شاخصی که قدرت تمایز رنگ حقیقی اجسام و تصاویر رنگی را در زیر نور لامپ(منبع نورانی) در مقایسه با نور طبیعی بیان می کند .

لامپهای التهابی(رشته دار):
گروهی از لامپها هستند که عبور جریان برق از رشته فلزی داخل لامپ باعث ایجاد حرارت و تشعشع می گردد .

لامپهای تخلیه در گاز:
گروهی از لامپها هستند که عبور جریان برق از گاز باعث تحریک و ساطع شدن نور می گردد .

لامپ ال ای دی:
لامپ ال ای دی به معنای دیود ساطع کننده نور است که در دسته دیود های نیمه هادی قرار دارد.این لامپ ها به دلیل بازده روشنایی بالا و مصرف کم انرژی توانسته اند که سهم خوبی از بازار محصولات روشنایی را نصیب خود کنند.

لامپ ال ای دی انواع مختلفی همچون لامپ هالوژن ال ای دی، لامپ لوستری ال ای دی، لامپ پایه سوزنی دارد.

توان الکتریکی (Electric power)
توان درعلم مهندسی برق عبارت است از میزان انرژی الکتریکی که در واحد زمان تولید یا مصرف می شود و واحد آن وات (Watt) است. درصنعت روشنایی، وات به توان مصرفی یک لامپ گفته می شود، یعنی هرچه وات یک چراغ کمتر باشد میزان برق مصرفی کمتر است و بالعکس.

بازتاب سطوح ( Reflectance of surfaces )
به نسبت نور تابیده شده به یک سطح و نور بازتاب شده از آن گویند. یکی از عوامل موثر و مهم در محاسبات روشنایی محیط ضریب بازتاب سطوح آن از جمله سقف، کف، دیوار ها، اشیاء و … می باشد . ضریب بازتاب سطوح برای گستره ی زیادی از محیط ها به صورت زیر بوده و به متریال استفاده شده و رنگ سطوح بستگی دارد(۲) :

سقف: ۰.۷ تا ۰.۹

دیوار: ۰.۵ تا ۰.۸

کف: ۰.۲ تا ۰.۴

دمای رنگ (CCT)
عددی است که بر حسب کلوین (K) بیان میگردد و نشان دهنده رنگ نوری است که یک منبع نوری تولید میکند.
هرچه این عدد بزرگتر باشد نور سردتر و سفیدتر و هرچه این عدد کوچکتر باشد، نور گرمتر و زردتر خواهد بود.
نورهای گرم (دمای رنگ پایین) برای مکانهای عمومی و محل استراحت و نورهای سرد (دمای رنگ بالا) برای فضاهایی که افراد در آن فضا نیاز به تمرکز بالایی دارند نظیر کلاس درس، محل کار و … مناسب است.
بر طبق استاندارد ANSI C78.377 توصیه شده است که دمای رنگ اسمی منابع نوری یکی از مقادیر K2700 ، K3000 ، K3500 ، K4000 ، K4500 ، K5000 ، K5700 و یا K6500 باشد.

درخشندگی ناشی از منابع نور
مقدار روشنایی است که از واحد سطح یک منبع روشنایی ساطع می‌گردد. بنابراین چنانچه دو منبع نوری با ابعاد مختلف و شدت نور یکسان داشته باشیم، منبع نوری کوچکتر درخشنده تر به نظر می‌رسد.

درخشندگی ناشی از سطوح براق
انعکاس نور تابیده شده به سطوح مختلف و برخورد آن با چشم ما این درخشدگی را تشکیل می‌دهد. هر چه این سطوح براق‌تر باشند، نور بیشتری به چشم منعکس شده و سطوح براق‌تر به نظر می‌رسند.

خیرگی (Glare)
خیرگی یکی از نتایج منفی نورپردازی و طراحی روشنایی نامناسب است که در اثر روشنایی بیش از حد در یک ناحیه ایجاد می‌شود. استفاده از چراغ نامناسب، جایابی نامناسب چراغ و انعکاس بالا از دلایل مهم خیرگی هستند که سبب سوزش چشم و خستگی ذهن می‌شوند.

آزمون کلید زنی برای لامپ های کم مصرف (CFL)
یکی از عواملی که باعث کاهش طول عمر واقعی لامپ کم مصرف میگردد، روشن و خاموش کردن متناوب این لامپ است.
علت این مطلب آن است که با هر دفعه روشن کردن لامپ، ولتاژ بالای راه اندازی باعث میگردد تا یون های داخل تیوب لامپ به سرعت شتاب گرفته و به فیلامان های راه انداز لامپ برخورد کنند، نتیجه این برخوردها از بین رفتن تدریجی پوشش روی فیلامان ها بوده که در نتیجه باعث سوختن لامپ میگردد.
استفاده از نوعی مقاومت به نام (PTC) در طراحی بالاست لامپ و استفاده از تیوب های با کیفیت و نیز تطبیق مناسب بین مشخصات تیوب و بالاست سبب میشود که روشن و خاموش شدن متناوب لامپ تاثیر مخرب کمتری بر طول عمر لامپ داشته باشد.
برای اطمینان از کیفیت لامپ کم مصرف، شرکت صنایع الکترونیک افراتاب آزمون کلید زنی را برای محصولات خود اجرا میکند. بر طبق این آزمون، لامپ های تحت آزمون به طور متناوب برای مدت نود ثانیه روشن و ۳۰ ثانیه خاموش میشوند.
بر حسب توان لامپ، تعداد دفعاتی که این سیکل باید برای درصد خاصی از لامپ ها با موفقیت سپری گردد، تعیین گردیده است و کیفیت لامپ کم مصرف تولیدی همواره بر اساس این آزمون مورد بررسی قرار میگیرد

مک آدام
در دانش رنگ شناسی و طبق منحنی CIE1931 ، بیضی های مک آدام قسمت هایی از منحنی رنگی هستند که تفاوت رنگی در آنها با چشم انسان قابل تشخیص نیست، بدین ترتیب در چراغ های LED با گام مک آدام کوچکتر (3 و کمتر از آن) تشخیص تفاوت رنگ چیپ های LED بسیار سخت بوده و رنگ نور یکنواخت تر به نظر میرسد.

منحنی توزیع شدت نور
منحنی‌ای است که برای مشخص‌کردن شدت نور منتشرشده توسط یک چراغ در زوایای مختلف به کار می‌رود. از آنجایی که بیشتر منابع نوری نقطه‌ای نیستند، بنابراین شدت نوری ثابتی در جهات مختلف ندارند. در محاسبات نوری دانستن نحوهٔ توزیع نور منبع اهمیت دارد به همین خاطر سازندگان لامپ‌های مختلف منحنی آن لامپ را با استفاده از اندازه‌گیری ارائه می‌کنند. یکی از معمول‌ترین روش‌ها برای نمایش منحنی استفاده از منحنی قطبی است و با توجه به اینکه در بسیاری از چراغ‌ها پخش نور نسبت به محور عمود چراغ متقارن است و تنها یک منحنی در یکی از صفحات قائم برای مشخص‌شدن پخش نور کافیست.

منحنی‌های قطبی به شکل خطوطی بسته در پیرامون چراغ هستند که فاصلهٔ این خط تا چراغ، در هر زاویهٔ مشخص متفاوت است و بیانگر شدت نور در آن زاویه خواهد بود. منحنی‌های قطبی دارای دو عیب عمده هستند، یکی اینکه شار نوری لامپ‌های مختلف در آن‌ها قابل مقایسه نیست، دیگر اینکه در زوایای دارای تغییرات شدید شدت نور، دقت منحنی پایین است. برای مشخص‌کردن پخش نور چراغ‌هایی که تقارن محوری نداشته باشند از دو یا چند منحنی استفاده می‌شود.

THD

THD مخفف Total harmonic distortion است. این عبارت یا همان اعوجاج یا یکی از اصلی ترین فاکتور های اندازه گیری کیفیت نور می باشد. در این مقاله قصد داریم که با بررسی و تحلیل این پارامتر و راه هایی برای کنترل آن به کمک شما بر آییم.

جمع بندی
در این مقاله سعی شد هر تعریفی که در حوزه روشنایی و نور وجود دارد برای شما جمع آوری و نوشته شود. امیدوارم که از خواندن این مطلب استفاده کافی را برده باشید. دوست داریم که اگر نظر یا پیشنهادی دارید آن را در قسمت کامنت ها برای ما بیان کنید